(OCD) Rối loạn ám ảnh nghi thức, được đặc trưng bởi những suy nghĩ tái diễn, kéo dài, không mong muốn, sự thúc giục, hoặc những hình ảnh bị ám ảnh và / hoặc những hành vi lặp đi lặp lại hoặc những hoạt động tâm thần mà bệnh nhân cảm thấy bị thôi thúc thực hiện (các nghi thức) để làm giảm bớt hoặc ngăn ngừa sự lo lắng mà sự ám ảnh gây ra. Chẩn đoán dựa trên tiền sử. Điều trị bao gồm trị liệu tâm lý (cụ thể liệu pháp tiếp xúc và ngăn ngừa phản ứng), liệu pháp dùng thuốc (cụ thể là SSRIs hoặc clomipramin), hoặc, đặc biệt là trong các trường hợp nặng, cả hai phương pháp trên
Chứng OCD phổ biến hơn ở phụ nữ so với nam giới và ảnh hưởng đến khoảng 1 đến 2% dân số. Có đến 30% người mắc chứng OCD cũng có rối loạn từ trong quá khứ hoặc hiện tại
Triệu Chứng và dấu hiệu của (OCD) Rối loạn ám ảnh nghi thức
Sự ám ảnh là những ý nghĩ, sự thúc giục hoặc hình ảnh có tính chất xâm lấn, không mong muốn, sự hiện diện của nó thường gây ra những căng thẳng hoặc lo lắng đáng kể. Chủ đề nổi bật của những suy nghĩ ám ảnh có thể là nguy hại, nguy cơ cho bản thân hoặc người khác, nguy hiểm, nhiễm bẩn, nghi ngờ, mất mát, hoặc gây hấn. Ví dụ, bệnh nhân có thể bị ám ảnh về việc bị nhiễm bẩn hoặc nhiễm vi trùng trừ khi họ rửa tay mỗi ≥ 2 giờ một ngày. Những ám ảnh là những trải nghiệm không thích thú. Vì vậy, bệnh nhân cố gắng bỏ qua và/hoặc cố gắng xóa bỏ những suy nghĩ, sự thúc giục, hoặc hình ảnh. Hoặc họ cố gắng vô hiệu hóa chúng bằng cách thực hiện các hành vi nghi thức.
Các nghi thức (thường được gọi các ép buộc) là những hành vi quá mức, lặp đi lặp lại và có chủ đích mà những người bị ảnh hưởng cảm thấy họ phải làm để ngăn ngừa hoặc giảm bớt lo lắng do những ý nghĩ ám ảnh của họ hoặc để làm dịu sự ám ảnh của họ. Những ví dụ là
+ Đếm (ví dụ, lặp lại hành vi một số lần nhất định)
+ Sắp xếp theo thứ tự (ví dụ, sắp xếp bộ đồ ăn hoặc mặt hàng không gian làm việc theo một thứ tự cụ thể) Người bệnh thường xuyên lặp đi lặp lại một vấn đề gì đó, một hành động vô thức cứ lặp đi lặp lại và không ngừng, không tập trung vào việc mình đang làm
Hầu hết các nghi thức, chẳng hạn như rửa tay hoặc kiểm tra ổ khóa, đều có thể quan sát được, nhưng một số nghi thức về tinh thần, chẳng hạn như đếm lặp đi lặp lại trong im lặng hoặc những câu nói lẩm bẩm trong hơi thở, thì không thể quan sát được. Thông thường, các nghi thức cưỡng bức phải được thực hiện một cách chính xác theo các quy tắc cứng nhắc. Các nghi thức có thể hoặc không kết nối thực sự với các sự kiện sợ hãi. Khi được kết nối một cách thực tế (ví dụ: tắm vòi sen để tránh bẩn, kiểm tra bếp để tránh hỏa hoạn), nghi thức rõ ràng là quá mức – ví dụ: tắm hàng giờ mỗi ngày hoặc luôn kiểm tra bếp 30 lần trước khi ra khỏi nhà. Trong mọi trường hợp, ám ảnh và/hoặc nghi thức dẫn đến tốn thời gian (> 1 giờ/ngày, thường nhiều hơn) hoặc làm cho bệnh nhân đau khổ hoặc suy giảm về chức năng đáng kể; ở mức cực đoan, ám ảnh và nghi thức có thể gây mất năng lực.
Mức độ thấu hiểu là khác nhau. Hầu hết những người mắc chứng OCD đều nhận ra rằng niềm tin của họ không thực tế (ví dụ như họ thực sự không bị ung thư nếu họ chạm vào gạt tàn thuốc lá). Tuy nhiên, thỉnh thoảng lại hoàn toàn thiếu sự thấu hiểu (nghĩa là bệnh nhân bị thuyết phục rằng niềm tin nằm dưới sự ám ảnh của họ là đúng và hành vi nghi thức của họ là hợp lý).
Bởi vì những người có rối loạn này sợ sự làm bối rối hoặc sự kỳ thị, họ thường che giấu sự ám ảnh và nghi thức của mình. Các mối quan hệ thường bị xấu đi, và kết quả học tập trong trường học hoặc tại nơi làm việc có thể bị suy giảm. Trầm cảm thứ phát là một đặc điểm chung phổ biến.
Chẩn đoán
Tiêu chuẩn lâm sàng
Chẩn đoán lâm sàng, dựa trên sự có mặt của ám ảnh, nghi thức, hoặc cả hai. Ám ảnh hoặc nghi thức làm mất nhiều thời gian hoặc gây ra tình trạng đau khổ đáng kể về mặt lâm sàng hoặc làm suy giảm chức năng. thường bj sảy ra trong biến cố của cuộc sống như sốc tâm lý, hoặc căng thẳng lo lắng tập trung trong một thời gian dài…
Điều trị
- Liệu pháp tiếp xúc và ngăn ngừa nghi thức: SSRI hoặc clomipramin
Liệu pháp tiếp xúc và ngăn ngừa nghi thức thường có hiệu quả; yếu tố thiết yếu của liệu pháp là dần dần cho người bệnh tiếp cận với các tình huống hoặc những người mà làm khởi phát những nỗi ám ảnh và nghi thức gây lo lắng trong khi yêu cầu họ không thực hiện các hành vi nghi thức. Cách tiếp cận này cho phép sự lo lắng được kích hoạt bởi tiếp xúc và sau đó giảm sự lo lắng thông qua thói quen. Sự cải thiện thường kéo dài nhiều năm, đặc biệt là ở những bệnh nhân đã nắm được cách tiếp cận và sử dụng nó ngay cả sau khi điều trị chính thức kết thúc. Tuy nhiên, một số bệnh nhân có phản ứng không đầy đủ (cũng như đối với một số thuốc).
Một số thuốc chống trầm cảm, bao gồm SSRIs (Các thuốc ức chế tái hấp thu chọn lọc serotonin (SSRIs)) và clomipramin (thuốc chống trầm cảm ba vòng có tác động đến serotonergic) kết hợp thêm Phục Thần Đan để giúp phục hồi dần tổn thương thần kinh, ngăn ngừa suy nhược thần kinh thường rất hiệu quả. Bệnh nhân thường cần liều cao hơn so với liều thông thường cần thiết cho trầm cảm và hầu hết các rối loạn lo âu. Nhiều chuyên gia tin rằng việc kết hợp liệu pháp tiếp xúc và phòng ngừa nghi thức với liệu pháp hóa dược là tốt nhất, đặc biệt đối với các trường hợp nặng.
Những điểm chính
+ Sự ám ảnh là những suy nghĩ, những hình ảnh xâm nhập, không mong muốn hoặc sự thôi thúc không mong muốn mà thường gây ra sự căng thẳng hoặc lo lắng.
+ Các nghi thức là các ép buộc quá mức, lặp đi lặp lại mà người bệnh cảm thấy họ phải làm để giảm bớt lo lắng do những ý nghĩ ám ảnh của họ hoặc để làm dịu những nỗi ám ảnh của họ.
+ Sự ám ảnh và/hoặc sự ép buộc thường gây mất nhiều thời gian (> 1 giờ/ngày, thường nhiều hơn) hoặc làm cho bệnh nhân đau khổ đáng kể hoặc suy giảm về chức năng.
Điều trị bằng cách dần dần cho bệnh nhân tiếp xúc với các tình huống làm khởi phát những ám ảnh và nghi thức gây ra lo lắng, đồng thời yêu cầu họ không thực hiện các hành vi nghi thức.
Sử dụng một SSRI hoặc clomipramin cũng có thể giúp ích.
Điều trị bằng phương pháp y học cổ truyền
Từ xa xưa, người Việt Nam ta đã biết sử dụng các thảo dược quý để chữa và điều trị bệnh qua những kinh nghiệm.
Không chỉ dừng lại ở kinh nghiệm mà hiện nay, bằng những nghiên cứu khoa học người ta đã chứng minh sự kết hợp từ các thảo dược quý như Phục thần, Hợp hoan bì, Ngũ vị tử, Bạch truật, đan sâm… chứa những chất có tác dụng lên hệ thần kinh, điều trị bệnh hoang tưởng, ảo giác, rối loạn lo âu vừa an toàn và không lo lắng bị tác dụng phụ, và không gây ảnh hưởng đến dạ dày.
- Thảo dược Phục thần: Người ta đã chiết xuất ra được triterpenoid thuộc nhóm chất saponine có trong thảo dược phục thần có tác dụng trên hệ thần kinh giúp định tâm an thần, chữa suy nhược thần kinh. Thảo dược được tìm thấy nơi ở vùng núi phía Bắc Việt Nam và một số tỉnh khác, có thể sắc uống hoặc chế biến thành những món ăn.
- Thảo dược Hợp Hoan Bì, Bình Vôi ,Phục Thần, Ngũ vị tử, Bạch Truật: được dùng làm thuốc đã lâu và gần đây các nhà khoa học đã xác định được thành phần presegenin có trong thảo dược giúp bảo vệ tế bào thần kinh, chống trầm cảm và suy nhược thần kinh.
- Thảo dược Đan sâm, Liên tâm, Vông Nem: có công dụng bổ huyết, dưỡng tâm an thần, được dùng trong nhiều bài thuốc chữa mất ngủ, suy nhược thần kinh.
Các thảo dược trên có nhiều công dụng tuy nhiên người dùng không nên tự mua hay hái về sử dụng do trong dược liệu chưa được loại bỏ các độc tố, có thể gây ngộ độc. Vì vậy, các nhà nghiên cứu đã chiết xuất chọn lọc các thành phần công dụng và loại bỏ các độc tố từ các thảo dược trên đóng thành viên nén Phục Thần Đan để người dùng có thể yên tâm sử dụng.
- Bạn đang gặp khó khăn trong công việc, thường xuyên bị áp lực, rối loạn lo âu, trầm cảm, căng thẳng (stress) thậm chí mất ngủ, hay quên, đãng trí, nhịp tim nhanh, mệt mỏi…Thường có những suy nghĩ tiêu cực, những suy nghĩ hoang tưởng ảo giác..
- Bạn bị rối loạn tiền đình, thường xuyên nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt, say tàu xe.
- Hoặc đơn giản vì một lý do nào đó khiến bạn buồn bằn, bồn chồn, lo lắng, bất an, mất ngủ, khó ngủ, hay cáu bẳn…